CHÁO VẠT GIƯỜNG.
Tuy không phải là món ăn quốc hồn quốc túy, nhưng ai đặt chân Quảng Trị, hỏi đứa bé lên 3 đến cụ già món ăn nào ngon nhất, thì không ai không biết đến món Cháo Vạt Giường. Người Quảng Trị thường gọi Cháo Vạt Giường là Cháo Bột, một món Cháo làm ngất ngây không biết bao thực khách mỗi lần ghé đến Quảng Trị thân yêu.
Ngược dòng thời gian, vào năm 1558 sự biến động lịch sử xứ Kinh kỳ khiến Chúa tiên Nguyễn Hoàng dẫn theo một bộ phận cư dân Thanh hóa và Nghệ an rời bỏ Hoàng thành Thăng long, vươt Hoành Sơn vào xứ Thuận Hóa khai khẩn đất hoang, tính kế lâu dài.
Trong hành trang của đoàn tùy tùng thủa ấy, có một thứ không thể thiếu đó là hạt lúa giống được chọn lựa kỷ càng. Ban đầu Chúa tiên Nguyễn Hoàng đặt thủ phủ tại xã Ái tử huyện Đăng xương nay thuộc xã Triệu ái huyện Triệu phong Tỉnh Quảng trị. Đây là vùng đất cao nhiều gò đồi và cát chạy dọc theo sông Thạch hãn có vị trí chuyến lược chính trị quan sự hơn cho việc canh tác nông nghiệp đặc biệt là trồng lúa nước. Cách vùng đất Ái tử hai mươi km vào phía nam là Huyện Hải Lăng vùng đất thấp trủng hơn mực nước biển hai mét, nên có nhiều đầm hồ tự nhiên ngập úng nước quanh năm, là vùng sinh thái nước ngọt rộng lớn của các loài thực vật, thủy sinh và hải sản nước ngọt trong đó có Cá lóc nhiều vô kể.
Nhận thấy vùng đất phù hợp cho sự phát triển cây lúa nước, các cư dân đầu tiên đã đến đây khai khẩn đất hoang gieo trồng cây lúa nước. Lúa gặp được dòng nước tự nhiên đã sinh trưởng và phát triển tốt, hàng năm đều cho năng xuất cao, lúa gạo thơm ngon đậm đà nổi tiếng khắp vùng xứ Đàng trong.
Bên canh cây lúa nước phát triển tốt, thiên nhiên đã không quên ban tặng cho những thửa ruộng lúa xanh mướt một sinh vật sống cộng sinh đó là Cá Lóc. Một loại cá nước ngọt ưa thích sống dưới chân ruộng lúa màu mở có nhiều sinh vật phù du và côn trùng, là môi trường sống lý tưởng cho loại cá tự nhiên có vị thịt thơm ngọt và thanh mát. Ngoài thu hoạch lúa,người nông dân còn phụ thu thêm cá lóc và nhiều cá khác đem lại lợi ích kinh tế không hề nhỏ.
Người dân Quảng trị vốn được biết đến với đức tính cần cù chịu thương chịu khó, luôn biết thích nghi và sáng tạo trong hoàn cảnh mới. Sau những ngày lao động vất vã người dân vùng Hải lăng đã sáng tạo ra món ăn dân dã và độc đáo đó là Cháo Vạt Giường nức tiếng gần xa.
Cháo Vạt Giường, nghe có vẽ lạ và ngồ ngộ, tuy món ăn được chế biến từ hai nguyên liệu chủ yếu là cá lóc đồng và bột gạo. Nhưng tên gọi của món ăn được liên tưởng theo hình dạng chiếc vạc giường tre. Cháo Vạt Giường có hình dạng như sợi bánh canh được làm từ bột gạo, bột được cắt ra từ miếng bột được cán mỏng, những sợi bột được cắt ra có hình trụ vuông chiều dài cở nữa gang tay, nằm liền kề và song song với nhau như chiếc vạc giường tre. Nên món ăn được đặt tên dân dã là Cháo Vạt Giường,.
Tuy dân dã hồn hậu nhưng cũng không kém phần tinh tế. Cháo Vạt Giường trở nên phổ biến, có thể làm bữa ăn chính để các thành viên trong gia đình cùng sum vầy, hay là món ăn chơi trong những ngày tháng nông nhàn và cũng có thể là bát cháo nghĩa tình cho những thành viên gia đình ăn giải cảm lúc trái gió trở trời. Riêng với những người xa quê Cháo Vạc Giường không chỉ là niềm tự hào mà còn là một phần của cuộc sống những người dân quê Quảng trị.
Hiếu Quảng Trị
