Nhiều người thường biết đến Miền Trung là vùng đất khắc nghiệt của thiên nhiên đầy mưa nắng gió và bảo lũ. Nhưng ít người biết đến nơi đây thiên nhiên cũng hào phóng ban tặng cho người dân nhiều sản vật nổi tiếng, trong đó có cây Ném rất gần gủi với cuộc sống của cư dân miền Trung
Củ Nén thuộc họ hành tỏi có tên khoa học là Allium Odorum, còn gọi là củ Hành tăm hay củ Ném theo cách gọi của người dân Quảng Trị. Đây là một loại cây thân cỏ hình dáng như hành tỏi. Cây Ném vừa là một vị thuốc phòng chống và điều trị bệnh vừa là gia vị được sử dụng rộng rãi trong nghệ thuật ẩm thực Miền trung.
Sử dụng Ném làm thuốc có tác dụng phòng chống và chữa bệnh. Theo Đông y học, Ném có vị cay, mùi hăng nồng, tính ấm. có tác dụng ôn ấm tỳ vị, tiêu đờm giảm ho, làm ra mồ hôi, lợi tiểu, sát khuẩn giải độc. Trị cảm hàn, viêm họng, bí tiểu tiện, côn trùng rắn cắn, ngộ độc chì…Lá và củ Ném chứa hợp chất tinh dầu như Hành tỏi nhưng đặc biệt hơn là có Metylpentydisulfid, Pentyhydrodisulfid, nhiều silicium và vitamin A, B, C có lợi cho sức khỏe
Ngoài những lợi ích y học, Ném còn là một gia vị đặc biệt được dùng phổ biến trong bữa ăn hàng ngày của mỗi gia đình. Củ và Lá Ném làm gia vị giúp cho món ăn thêm thơm ngon khác biệt. Củ Ném rửa sạch giã nhỏ hoặc đập dập sau đó tẩm ướp với nguyên liệu món ăn. Lá Ném cũng được sử dụng làm rau màu hoặc nấu canh ăn rất ngon.
Riêng với Bánh canh Cá lóc Quảng trị, Ném là gia vị quan trọng không thể thiếu trong qua trình tẩm ướp và xào nấu, nếu thiếu Ném thì món ăn như mất đi một nữa vị thơm ngon. Ném được dùng một lượng phù hợp đem giã nhỏ phi thơm với dầu, sau đó ướp với thịt Cá lóc.Tinh dầu của Ném thẩm thấu vào thịt cá có tác dụng làm cho thịt cá thơm ngon đậm đà, đồng thời khử mùi tanh của cá. Khi xào nấu trên nhiệt độ cao mùi hăng nồng cay của Ném chuyển hóa thành mùi thơm tho quyến rủ, cùng lúc kích thích khứu giác, vị giác và thị giác của mọi thực khách. Hương vị đặc trưng của Bánh canh Cá lóc Quảng Trị là sự kết hợp một cách hài hòa giữa những gia vị như Ớt bột, Ném, Tiêu với những nguyên liệu như Cá lóc và tinh Bột gạo.
Có thể nói Ném là sản vật mà thiên nhiên đã công bằng khi ban tặng cho người dân Miền trung để bồi bổ bảo đảm sức khỏe chống chọi lại sự khắc nghiệt của khí hậu. Ném dễ trồng và bảo quản lâu dài, hầu như khu vườn của gia đình nào cũng có một vài luống đất trồng Ném. Hiếm có loại gia vị nào có ý nghĩa đặc biệt như cây Ném, vừa là một gia vị độc đáo, vừa là vị thuốc tốt cho sức khỏe mỗi người và đồng thời cũng là món quà ý nghĩa của người người xa quê hương.
Hiếu Quảng Trị
14/3/2014
